Van U-waarde naar BENG: hoe kozijnen en glas de energieprestatie écht sturen

Voor wie is deze blog? Voor projectleiders, werkvoorbereiders en adviseurs duurzaamheid die verder willen kijken dan een enkele U-waarde. We laten zien hoe glaskeuze (HR++/HR+++), g-waarde, kaderanteil en luchtdichtheid doorwerken in NTA 8800, BENG en TOjuli. Met een concreet rekenvoorbeeld en praktische trade-offs tussen energievraag, oververhitting en daglicht.

U-waarde is niet het hele verhaal

In veel calculators is de reflex om ramen te optimaliseren op Uw (warmtedoorgangscoëfficiënt van het complete raam). Logisch, want transmissieverlies weegt zwaar in de energiebehoefte (BENG 1). Maar wie alleen naar Uw kijkt, mist twee bepalende factoren: de g-waarde (zontoetreding) en het kaderanteil (fractie frame t.o.v. glas). De g-waarde beïnvloedt zowel je winterse zonnewinst als het zomercomfort/TOjuli; het kaderanteil bepaalt in de praktijk vaak het verschil tussen een gemiddelde en een excellente Uw.

Wil je de glaskeuze per gevel verder uitdiepen? Lees dan onze uitgebreide gids over HR++/HR+++ glas met verschillen in U- en g-waarde en de impact op comfort.

NTA 8800 en BENG: wat sturen kozijnen en glas precies?

In NTA 8800 raakt het kozijnpakket meerdere indicatoren. BENG 1 (energiebehoefte) reageert op transmissieverliezen (Uw), maar óók op zonnewinst (g-waarde, oriëntatie, bezonning en schaduw). BENG 2 (primair fossiel energiegebruik) profiteert van lagere verliezen en passieve zonnewinsten, terwijl BENG 3 (aandeel hernieuwbaar) indirect profiteert als je warmtevraag daalt. Voor zomercomfort is TOjuli essentieel: een te hoge g-waarde op west- of zuidgevel zonder zonwering kan je oververhitting duwen, zelfs bij uitstekende Uw-waarden. De kunst is het pakket van Uw + g + detaillering in balans te brengen voor zowel winter als zomer.

Voorbeeld: HR++ vs HR+++ en het effect van kaderanteil

Onderstaande rekenstap illustreert de orde van grootte. We nemen een raam van 1,0 m² (vierkant, perimeter 4 m) en vergelijken twee configuraties met 30% frame (kaderanteil Af = 0,30) en vervolgens met 20% frame.

• HR++ scenario: Uf 1,3 W/m²K (kunststof profiel), Ug 1,1 W/m²K, Ψ 0,05 W/mK

  Formule: Uw = (Af·Uf + Ag·Ug + Lg·Ψ) / Aw

  → Uw ≈ 1,36 W/m²K bij Af=0,30

• HR+++ scenario (triple): Uf 1,2 W/m²K, Ug 0,7 W/m²K, Ψ 0,04 W/mK

  → Uw ≈ 1,01 W/m²K bij Af=0,30

Verlaag je het kaderanteil naar 20% (meer glas, minder profiel), dan schuift het nog verder de goede kant op: HR++ ≈ 1,34 en HR+++ ≈ 0,96 W/m²K. De boodschap: triple glas levert een duidelijke stap, maar het aandeel frame en de afstandhouder (Ψ) bepalen mede of je Uw echt richting ~1,0 of lager krijgt.

Let op de g-waarde: typischerwijs ~0,60–0,65 voor HR++ en ~0,45–0,55 voor HR+++. In winter kan een lagere g-waarde een deel van je zonnewinst temperen (iets hogere warmtevraag), terwijl diezelfde lagere g in de zomer TOjuli juist helpt. Oriëntatie en zonwering (buitenjaloezie, screens) zijn daarom onderdeel van de keuze, niet een nagedachte.

Zomercomfort en TOjuli: g-waarde, oriëntatie en zonwering

Een slim glas-/kozijnpakket minimaliseert oververhitting zonder het daglicht te slachten. Zuid en west profiteren van zon in de winter maar zijn risicovol in de zomer. HR+++ met lagere g plus buitenliggende zonwering geeft vaak de beste combinatie: lage transmissieverliezen, beheersbare zoninstraling en een TOjuli die onder de norm blijft. Voor noordgevels is g minder kritisch en weegt Uw juist zwaarder; daar rendeert triple vaak optimaal. Voeg daarbij selectieve roosters (voldoende Dn,e,w voor akoestiek) en luchtdichte aansluitingen, en de stap in comfort is merkbaar.

Aansluitdetails, luchtdichtheid en koudebruggen

Een topglas in een matige aansluiting is verloren moeite. Binnen dampdicht, buiten vochtopen is het basisprincipe; gebruik de juiste tapes/compriband en zorg voor een doorlopende isolatieschil. Bij de dagkanten bepalen Ψ-waarden van onderdorpel, latei, stelkozijnen en afstandhouders de échte prestatie. Kwaliteit komt uit detail + uitvoering: vastleggen met fotologische kwaliteitsborging (Wkb) voorkomt discussie en verklaart het rekenresultaat in de praktijk.

Snelle checks voor het ontwerpteam

• Definieer per gevel de prioriteit: winterwinst vs. zomercomfort. Laat g-waarde en zonwering mee-ontwerpen, niet achteraf.
• Optimaliseer kaderanteil. Meer glas/ minder frame en een warme rand (Ψ) drukken je Uw zichtbaar.
• Kies profiel op functie. HR+++ vraagt profielen/beslag die het gewicht aankunnen; check toelaatbare ruitformaten en scharnierbelasting.
• Maak de aansluiting leidend. Leg luchtdichtheidsklasse en detailopbouw contractueel vast; controleer op het werk.
• Stuur op data. Vraag leveranciers om Uw/Ug/Uf, g, Ψ, Dn,e,w en verwerk die in de NTA 8800-invoer.

Conclusie

Een lage Uw is belangrijk, maar BENG win je pas echt als je g-waarde, kaderanteil, Ψ-details, zonwering en luchtdichtheid meeneemt. In renovatie blijkt HR+++ vaak de beste keuze op noord/zones met weinig zon, terwijl op zuid/west de combinatie triple + zonwering het zomercomfort borgt. Reken met realistische gevelspecifieke pakketten in plaats van één generiek raamtype; dat levert stabielere BENG 1 en lagere TOjuli op zonder daglicht te verliezen.

Samen ontwerpen op prestatie

Wil je een NTA 8800-ready kozijn- en glaspakket met onderbouwde Uw/g/Ψ en detailtekeningen die kloppen in de uitvoering? Primekozijnen levert HR++ en HR+++ met complete productbladen, Wkb-dossier, akoestische en ventilatie-specificaties én ondersteuning bij BENG/TOjuli-afstemming. Plan een technisch overleg met ons engineeringteam en we zetten per gevel een prestatiepakket neer dat doet wat het in de berekening belooft.